‘Zonder Ria zat ik nu in de gevangenis’
Ergens in een warm land, lang geleden, woonde eens een meisje. Met haar ouders en vijf broers en zussen woonde ze in een hut. Elke dag zocht ze sprokkelhout voor het kookvuur en kruiden voor thee. Als haar moeder die dag tenminste eten hád om te koken. Geen sprookje dus. Dat kleine meisje van toen heeft nu, met vallen en opstaan, een goed leven voor zichzelf opgebouwd.
‘Als mijn moeder geld had om rijst te kopen, was het niet zo dat wij diezelfde avond alles konden opeten,’ vertelt Janneke (63). ‘Mijn moeder verdeelde dat nauwkeurig over de week. Zodat we elke avond tenminste iets te eten hadden. We dronken veel water. Dan voelde je maag tenminste eventjes vol.’
Lenen
In het dorp waar ze opgroeide, hielpen buren elkaar door kopjes rijst aan elkaar te lenen. Deze ‘schulden’ werden zorgvuldig bijgehouden en afgelost – want stel je voor dat je buren niet te eten hadden door jou.
Beschuiten
Janneke ging graag naar school. ‘We kregen daar ook ontbijt: warme, romige melk, met dikke beschuiten. Heerlijk.’ Ze kon goed leren, maar ging op haar 15e van school af, om geld te verdienen voor thuis. Alles pakte ze aan: schoonmaken, bedienen in restaurants…
Rotterdam
Toen kreeg ze verkering, trouwde, en kreeg drie kinderen. Jaren later, Jannekes kinderen waren al volwassen, kreeg ze een relatie met een andere man die haar een nieuw leven in Nederland beloofde. Ze trouwden en vertrokken naar Rotterdam.
Zonder paspoort
‘Hij was de baas, over het geld en over mij. Ik had geen paspoort, dus als ik niet wilde doen wat hij zei, dreigde hij me terug te sturen. Dan hield ik mijn mond. Ik had niet eens geld om fatsoenlijke kleren te kopen. Dames die ik leerde kennen, gaven me tweedehands kleding. Maar dan moest ik wel voor ze werken. Tegen een heel laag loon.’
Scheiden
Ook haar kinderen mochten niet naar Nederland overkomen van haar man. Zonder paspoort of eigen inkomen was scheiden geen optie. Totdat ze een advocaat leerde kennen met een goed hart. Die regelde voor haar een verblijfsvergunning én de scheiding. ‘Tot de dag van vandaag ben ik hem dankbaar. Al moest ik de paar sieraden verpanden die ik had, om de rekening te kunnen betalen.’
Nieuwe relatie
In 2009, net na haar scheiding, leerde Janneke Cor kennen. ‘Ik haalde een pakje sigaretten in het café om de hoek. Hij zat aan de bar, we raakten aan de praat.’ Ze kregen een relatie en gingen al snel samenwonen. Cor was lief en complimenteus. Maar hij bleek alcoholicus. Als hij dronk, zei hij de meest vreselijke dingen tegen Janneke. Dat gebeurde steeds vaker.
Afhankelijk
Voor de derde keer in haar leven was Janneke afhankelijk – ook financieel – van een dominante man, die haar klein maakte. Ze mocht niets, ook niet contact hebben met haar familie. Hoewel Cor een goed inkomen had, woonden ze in een aftands huis: het meeste geld ging op in het café. Haar man zat regelmatig op het politiebureau, omdat hij rare dingen deed met een borrel op. Jarenlang probeerde Janneke hem van de drank af te helpen. Dat ging altijd maar eventjes goed.
Politie
Janneke: ‘Het pijnlijkste moment was toen ik even naar buiten ging om af te koelen na een vreselijke ruzie met Cor. De buren hadden alles wat hij tegen me zei gehoord, ik schaamde me dood. Toen ik terugkwam, zat de knip op de deur en had hij de politie gebeld. Die vroegen wat ik daar deed. In mijn eigen huis!’ Janneke was er slecht aan toe. Ze werd vergeetachtig van de stress, liep krom als een oude vrouw.
Groot hart
Ria Vuik, maatschappelijk werker bij Welzijn Capelle: ‘Janneke heeft een groot hart, maar daar is in het verleden vaak misbruik van gemaakt. Tegenwoordig laat ze niet meer over zich heen lopen!’ Ria en Janneke leerden elkaar kennen toen Ria Cor hielp met wat praktische zaken. ‘Door hoe hij met Janneke omging, had ik al snel door dat er veel problemen waren in die relatie. Gelukkig gaven ze dat allebei toe. Toen ben ik ook gaan praten met Janneke.’
Urgentieverklaring
Janneke kreeg steeds meer vertrouwen in Ria, die ook Cor bleef betrekken. Janneke: ‘Opeens was het genoeg, al die ellende van jaren. Ik bad naar Jezus: “Help me alsjeblieft!”. En op dat moment viel alles samen. Cor kreeg hulp in het admicafé met zijn schulden, ik van Ria. Ze heeft me bij alles geholpen, zelfs met verhuizen.’ Ria: ‘Ik heb een urgentieverklaring voor haar gekregen op grond van geestelijke mishandeling en een afhankelijke relatie.’
Eigen plek
De scheiding was een opluchting. Ondertussen woont Janneke op een fijne plek in Capelle, met een groen uitzicht. Van de kale, uitgewoonde flat die ze toegewezen kreeg, heeft ze een fijne woonplek gemaakt, met allerlei leuke spulletjes. Ria: ‘Wat Janneke heeft geleerd door de armoede in haar jeugd, gebruikte ze hier om van weinig geld veel moois te vinden, of door spullen te ruilen.’
Vrienden
Cor en Janneke zijn nog steeds bevriend. Cor heeft spijt als haren op zijn hoofd dat hij hun relatie kapot heeft gemaakt. Die spijt kwam te laat. Janneke: ‘Ik vergeet nooit wat er is gebeurd tussen ons. Maar hij is geen slecht mens. Hij is verslaafd en doet daardoor domme dingen. Nu helpen we elkaar als het nodig is. Zonder Ria zou ik nu in de gevangenis zitten vanwege mishandeling van Cor, zó boos was ik toen op hem. Jezus heeft me de kracht gegeven weg te gaan. En Ria.’
